Interview Landry Mawungu in DE TIJD: "Het wij - zijdenken wordt politiek uitgespeeld"

Amper 28 is de nieu­we di­rec­teur van het Min­der­he­den­fo­rum. Zijn be­noe­ming was voor vriend en vij­and een ver­ras­sing. 'Jong zijn hoeft je niet tegen te hou­den om aan tafel te gaan zit­ten', vindt Ma­wun­gu. 'Na­tuur­lijk heb ik nog werk aan de uit­bouw van mijn net­werk. Ik ben me daar­van be­wust. Maar je kwets­baar kun­nen op­stel­len is ook een sterk­te.'

Ma­wun­gu is al zes maan­den aan de slag, maar vroeg de no­di­ge tijd om zich in te wer­ken. On­der­tus­sen heeft zijn ach­ter­ban met hem ken­nis­ge­maakt en kent hij zijn dos­siers. Slechts bij één vraag valt het ge­sprek stil. Is hij zelf al met ra­cis­me in aan­ra­king ge­ko­men? De Brus­se­laar leunt ach­ter­over en zucht. 'Ja. Maar wil ik dat ver­tel­len?'

Hij heeft toe­ge­zegd om in zijn eer­ste in­ter­view over zijn eigen ach­ter­grond te pra­ten. Maar hoe­ver wil hij gaan? En dan, aar­ze­lend: 'Een blan­ke vriend zei on­langs: 'Land­ry, jij hebt toch nog nooit ra­cis­me mee­ge­maakt?' Daar ben ik van ge­schrok­ken, want er zijn vol­doen­de voor­beel­den van. We waren samen een tijd ge­le­den in Halle een café bin­nen­ge­stapt waar drie gas­ten rie­pen: 'Gij, vuile neger, bui­ten.' Toen ze recht­ston­den en met hun vuist be­gon­nen te zwaai­en, zijn wij weg­ge­gaan. Ze zijn ons op straat ach­ter­volgd om ons als­nog een mep te kun­nen ver­ko­pen.'

'Met die­zelf­de vriend ben ik eens be­trapt toen we voor het 100 da­gen-feest op de mid­del­ba­re school een pint dron­ken op straat. Omdat we te laat waren, vroeg de po­li­tie onze iden­ti­teits­kaar­ten. Ie­der­een kreeg zon­der com­men­taar zijn iden­ti­teits­kaart terug, maar bij mij volg­de een op­mer­king: 'Ik hoop dat we jou niet meer te­gen­ko­men, want we her­ken­nen jou ge­mak­ke­lijk.''

'Mijn vriend her­in­ner­de zich dat niet meer. Maar ik kan met ieder van mijn vrien­den zo'n ver­haal op­ra­ke­len, want zulke din­gen blij­ven han­gen. Soms lijkt het alsof deze maat­schap­pij al ge­noeg pro­ble­men heeft en we ra­cis­me niet meer mogen aan­kaar­ten. Het debat wordt ook snel her­leid tot de vraag: be­staat ra­cis­me wel? En wie heeft het recht ra­cis­me te be­noe­men? Maar je mag de in­te­gri­teit van slacht­of­fers van ra­cis­me nooit mi­ni­ma­li­se­ren.'

'Er­ken­nen dat er ra­cis­me is, is niet het­zelf­de als zeg­gen dat alle Vla­min­gen ra­cis­ten zijn', nu­an­ceert Ma­wun­gu met­een. 'Een klei­ne min­der­heid is over­tuigd ra­cis­tisch. Maar vaak gaat het veel­eer over me­cha­nis­men van ra­cis­me.' Zwar­te Piet of de af­beel­ding van een Afri­kaan met dikke lip­pen in een Suske en Wis­ke-strip zijn ty- pi­sche voor­beel­den. 'Zulke beel­den zijn niet ra­cis­tisch be­doeld, maar komen uit een tijd waar­in ra­cis­ti­sche denk­ka­ders de norm waren. We wil­len men­sen daar­van be­wust maken en die thema's be­spreek­baar maken. Ra­cis­me mag geen taboe zijn.'

Ter­wijl Ma­wun­gu van zijn kof­fie nipt, wuift hij naar ie­mand in de Toe­komst­straat. Op zijn vraag zit­ten we in het Mo­len­beek­se co­wor­king­café Le Phare. 'Ik woon om de hoek en spring ge­re­geld bin­nen. Le Phare trekt die ty­pisch Brus­sel­se mix aan.'

Brus­sel is voor Ma­wun­gu thuis­ko­men. 'In Wal­lo­nië zien ze me als een Vla­ming. In Vlaan­de­ren ben ik een Waal of een Brus­se­laar. En in Congo ben ik een Belg. Die te­gen­stel­lin­gen zijn al­tijd aan­we­zig. Ik ben een metis, maar ie­der­een be­schouwt me als een zwar­te. In Brus­sel val­len die te­gen­stel­lin­gen deels weg omdat de stad zo di­vers is.'

Noch­tans groei­de hij als zoon van een Waal­se moe­der en een Con­go­le­se vader op in Wal­lo­nië. Op zijn ne­gen­de ver­huis­de het gezin naar Herne, een vre­dig dorp in het Pa­jot­ten­land. Het was de start van een Ne­der­lands­ta­li­ge school­car­rière die uit­mond­de in het kot­le­ven aan de KU Leu­ven. 'Op de Leu­ven­se cam­pus po­li­tie­ke en so­ci­a­le we­ten­schap­pen was er geen di­ver­si­teit. Dan voel je je soms heel al­leen. Het maakt ook dat be­paal­de dis­cus­sies per­spec­tief mis­ten. Som­mi­ge stu­den­ten komen pas in aan­ra­king met di­ver­si­teit als ze af­stu­de­ren. Noch­tans vor­men we op die school­ban­ken de be­leids­ma­kers van mor­gen.'

Ma­wun­gu is de eer­ste in zijn fa­mi­lie die een di­plo­ma heeft. Zon­der zich ervan be­wust te zijn is hij een rol­mo­del ge­wor­den. 'Op de een of an­de­re ma­nier rol je daar­in door een di­plo­ma te halen en een be­paal­de soort job te be­oe­fe­nen. Na­tuur­lijk is dat wen­nen. Ik ben vrij ver­le­gen. In een so­ci­a­le con­text ga ik me in het begin al­tijd op de ach­ter­grond hou­den. Ik ben niet de­ge­ne die op een po­di­um springt.'

Het con­trast met zijn voor­gan­ger Wou­ter Van Bel­lin­gen is groot. De ex-po­li­ti­cus lag ge­re­geld in de clinch met an­de­ren. 'Wou­ter kwam scher­per in beeld, maar hij draai­de ook al lan­ger mee. Ik ben wie ik ben en ik voel niet de nood­zaak om op de so­ci­a­le media fel in de clinch te gaan. Na­tuur­lijk lig­gen de thema's waar wij rond wer­ken ge­voe­lig en na­tuur­lijk moe­ten we het debat wel voe­ren. De cij­fers be­wij­zen keer op keer de grote et­ni­sche kloof in België. Er is een on­ge­lijk­heid op de ar­beids­markt, in het on­der­wijs, in de cul­tuur­sec­tor en in de in­ko­mens. Te veel men­sen leven in ar­moe­de. We wil­len die kloof dich­ten.'

'Daar­bij is de eer­ste stap de er­ken­ning dat ra­cis­me of dis­cri­mi­na­tie een drem­pel kan zijn. Die er­ken­ning is nodig om con­cre­te actie te on­der­ne­men, maar in de po­li­tiek heerst nog een ze­ke­re onwil. Zo lag de ver­ant­woor­de­lijk­heid om werk te vin­den lang bij het in­di­vi­du. Als een nieuw­ko­mer de taal leer­de en een op­lei­ding volg­de, zou die job wel vol­gen. Maar we zien in de cij­fers dat hoog­op­ge­lei­de jon­ge­ren met een mi­gra­tie­ach­ter­grond er lan­ger over doen om werk te vin­den. We ver­ster­ken het net­werk van die jon­ge­ren via al­ler­lei po­si­tie­ve ini­ti­a­tie­ven. Maar te­ge­lijk moe­ten we de dis­cri­mi­na­tie aan­pak­ken. Brus­sel toon­de on­langs de weg door prak­tijk­tes­ten op de ar­beids­markt in te voe­ren.'

Dat is in ie­ders be­lang, be­na­drukt Ma­wun­gu. 'De po­la­ri­se­ring leidt ertoe dat prak­tijk­tes­ten of mys­tery­calls wor­den weg­ge­zet als een soort gunst voor min­der­he­den. Het is bijna een hek­sen­jacht. Het wij-zij­den­ken wordt po­li­tiek uit­ge­speeld. Noch­tans heb­ben we er als maat­schap­pij be­lang bij dat ie­der­een op een even­re­di­ge ma­nier kan par­ti­ci­pe­ren. Dat leidt tot so­ci­a­le co­he­sie en ver­mijdt maat­schap­pe­lij­ke span­nin­gen.'

'Het is ook eco­no­misch be­lang­rijk. De school van van­daag is al su­per­di­vers en de werk­vloer van mor­gen zal dat ook zijn. Meer­ta­lig­heid is in het cen­trum van Eu­ro­pa een op­por­tu­ni­teit. Je ziet dat be­drij­ven zoals Col­ruyt of Schoe­nen Torfs of het Brus­sel­se cul­tuur­huis KVS daar al volop op in­spe­len. Zij zijn de suc­ces­sen van mor­gen.'

Wie is Land­ry Ma­wun­gu?

Volg­de in april Wou­ter Van Bel­lin­gen op als di­rec­teur van het Min­der­he­den­fo­rum, de koe­pel­or­ga­ni­sa­tie voor et­nisch-cul­tu­re­le min­der­he­den.

Zoon van een Bel­gi­sche moe­der en een Con­go­le­se vader.

Stu­deer­de so­ci­o­lo­gie en ver­ge­lij­ken­de en in­ter­na­ti­o­na­le po­li­tiek aan de KU Leu­ven. Daar­na werk­te hij bij meer­de­re ngo's en was hij ver­ant­woor­de­lijk voor de Brus­sel­wer­king bij het Min­der­he­den­fo­rum.

Bron: De Tijd 21 oktober