De stijgende gekleurde onderkant van ons arbeidsmakt
Meer dan ooit dreigt de gekleurde onderkant van de arbeidsmarkt zich uit te breiden. In de (post)corona-tijdperk loert een disproportioneel stijgende armoede bij mensen met een migratieachtergrond om de hoek. Er is nood aan een inclusieve arbeidsmarkt relance dat niemand achterwege laat, ongeacht de herkomst.
In een nieuw landenrapport vroeg de Europese Commissie vorige week om een coherente aanpak voor diegenen die het verst van de arbeidsmarkt zijn verwijderd, voor zij die het zwaarst te verduren hebben van de negatieve socio-economische gevolgen van de Corona- crisis. Onder deze kwetsbare groepen behoren personen met een migratieachtergrond.
De krapte op de arbeidsmarkt heeft de voorbije jaren niet gezorgd voor een verbeterde arbeidsmarktpositie van personen met een migratieachtergrond. De tewerkstellingscijfers stegen lichtjes in bepaalde periodes, maar van een echte inhaalbeweging is geen sprake. Hoewel meerdere Europese landen te maken hebben met een lage werkzaamheidsgraad van personen met een niet-EU nationaliteit, is nergens in Europa de werkzaamheidsgraad zo laag als in België. Internationaal staat niet alleen België, maar ook haar afzonderlijke regio’s bekend om haar slechte prestaties inzake personen met een migratieachtergrond op de arbeidsmarkt.
Desondanks de vele vacatures in 2019 en een arbeidsmarkt met een tekort aan arbeidskrachten bleef onze etnische kloof zeer groot in vergelijking met andere Europese landen. De War for Talentbleek niet voor iedereen te gelden. Een job vinden bleef tijdens de economische hoogconjunctuur moeizaam voor werkzoekenden met een migratieachtergrond, laat staan een duurzame job vinden. Door de komst van COVID-19 zullen de werkloosheidscijfers stijgen en voorspellen we dat de positie van personen met een migratieachtergrond op de arbeidsmarkt nog meer zal verslechteren.
Daarnaast zijn werkende personen met een migratieachtergrond ook oververtegenwoordigd in de precaire en kortgeschoolde jobs met interimcontracten, dagcontracten en andere tijdelijke jobs. Deze jobs zijn bijzonder onzeker. En hebben nu al eerste klappen gekregen omwille van de pandemie.
Arbeidsmarktexpert Jan Denys ziet de algemene werkzaamheidsgraad dalen en rekent erop dat we mogelijks 10 jaar nodig hebben om uit deze coronacrisis te geraken. Alles hangt af van het gevoerde beleid. (Knack, 22/04/2020). Econoom en arbeidsmarktspecialist, Stijn Baert, ziet een omslag op de arbeidsmarkt, waarbij werkgevers meer keuze zullen hebben. Hierdoor zal de reeds bestaande ongelijkheid toenemen. Discriminatie zal meer meespelen in de aanwerving en selectie en kansengroepen krijgen het extra moeilijk (VRT, 04/04/2020).
De huidige ontwikkelingen zullen dus mogelijks leiden tot nog minder kansen De gekleurde onderkant van de arbeidsmarkt kan hierdoor uitbreiden. Een disproportioneel stijgende armoede bij mensen met een migratieachtegrond loert om de hoek. De nieuwe arbeidsmarktsituatie kan ervoor zorgen dat de bestaande kloven groter worden, indien overheidsmaatregelen uitblijven.
De Vlaamse regering maakte bij haar intrede bekend een inclusieve samenleving en inclusieve arbeidsmarkt te ambiëren. Inclusie veronderstelt de volwaardige participatie van iedereen (ongeacht de herkomst, leeftijd, seksuele geaardheid, beperking, geloof, etc..) enstaat bijgevolg lijnrecht tegenover de sociale uitsluiting van bepaalde groepen. Er tekent zich nu een uitgesproken kans, om deze ambitie te realiseren en te verzilveren in de nieuwe relance-maatregelen.
Het zal de uitdaging zijn om de relance zo inclusief mogelijk te hervatten, om de sociale uitsluiting van bepaalde groepen te vermijden. Het beleid is er niet in geslaagd om de afgelopen jaren de etnische kloof te dichten en zal in de huidige (post)-corona-context sterke ambities moeten tonen. Het vraagt om een betrokkenheid en verantwoordelijkheid bij de overheid, sociale partners, kansengroepen en andere betrokken actoren (op het niveau van onderwijs, welzijn, huisvesting, samenleven).
Europa wijst ook op de nood aan re -en upskilling van competenties tijdens deze crisis. Er zijn echter bezorgdheden dat versterkende programma’s, vormingen de meest kwetsbaren, waarvan vele personen met een migratieachtergrond, te weinig bereiken. Meerdere onderzoeken tonen aan dat activeringsmaatregelen die een directe link hebben met werkgevers, zoals beroepsopleidingen met stages, Individuele beroepsopleidingen en allerlei andere werkplekleren de kansen van werkzoekenden met een migratieachtergrond vergroten op stabiel werk. Het is hier dat de overheid werkzoekenden kan ondersteunen door tewerkstellingsmaatregelen met een directe link met de werkgever prioritair en gericht naar voren te schuiven. Algemeen, in het kader van levenslang leren is een focus nodig op deze kwetsbare groepen. De nodige aandacht moet ook gaan naar flankerende maatregelen, zo is toegang tot kinderopvang voor vele (vaak kwetsbare) gezinnen ook niet gegarandeerd.
Tenslotte moet het realiseren van inclusie gepaard gaan met het kordaat bestrijden van racisme en discriminatie op de arbeidsmarkt door inspectiediensten in te zetten om doeltreffend en proactief discriminatie op te sporen en te bestrijden via praktijktesten. Een bredere aanpak om racisme en discriminatie aan te pakken in diverse domeinen (onderwijs, huisvesting, etc.) is essentieel. De eerste stappen hiertoe werden gezet via de oprichting van een interministeriële conferentie tegen racisme. De tijd is nu om over te schakelen tot actie..
Inclusie mag geen mode-woord zijn enkel in tijden van arbeidskrapte, maar ook in tijden van crisis. De uitdagingen zullen in deze post-corona tijdperk des te groter zijn. We kunnen ons een verdere fragmentering van ons sociaal weefsel niet permitteren, waarin diversiteit enkele terug te vinden is aan de onderkant van onze arbeidsmarkt.
Landry Mawungu,
Directeur Minderhedenforum
Terug naar het overzicht